-iño, -ita, -kada/-kara//-tada/-ada, -kerixa
  • -IÑO: "terminación toponímica:

Galdaramiño, Lomiño, Ariño, Kamiño..." (TE, 432).

 

  • -ITA: "terminación de toponímicos en la localidad:

Arikita, Zengotita, Artaita" (TE, 443). Gu ez gagoz seguru ejenploko formak atzizki bakarra diran.

 

  • -KADA/-KARA //-TADA/-ADA: "terminación o sufijo que denota, en lo nombres a que se une, cantidad, porción, golpe de.

Egurra, burdikadia; garixa, eskukadia; arrikadia bekokixan; erderakadia arek eta zuk euskerakadia" (TE, 472).

adarkada

"Beiñ baten, mendi bidez irakorten nindoyala itxura-bako bei batek adarkadia jaurti zestan" (TE, 107).

aizkorakada

"Itxurritxok, Ubitxa'ko pagua onenbeste denbora baten bota bayez jokatu ebanian, aizkorakadia artu eban belaunian, eta auraxe aren irabazixa" (TE, 120).

ahokada (1)

"Aokadia iruntzi dau, agiñeri nekerik emon barik." (TE, 143).

ahokada (2)

Bota dau oiñ be aokadia, guzurti aundi orrek!" (TE, 143).

arramuskada

"Ein zestan arramuzkadiakin, bildurtu ninduan bizi guztirako" (TE, 163).

arraunkada

"Seirak baterako arraunkadia" (TE, 165).

atxumurkada

"Arpegi guztia atxumurkadaz jositta eukan" (TE, 189).

atxurkada

"Alkate jaunak jaurti eban lelengo atxurkadia Konseju barrixa eitten ekitzerakuan" (TE, 189).

atzaparkada

"Katuan atzaparkadian bildur izaten da txakurrik aundiña" (TE, 190).

atzerakada

"Indarra nausi dabillenetik, atzerakada aundixa eiñ dau munduak" (TE, 191).

aurrerakada

"Biargiñak alkar aituta eiñ zittuen soziedadiak aurrerakada aundixa ekarri eben aren bizi modurako" (TE, 197).

beherakada

"Preziuen berakadia, aundixa izan da aste onetan" (TE, 241).

besakada

"Besakada loria ekarren amatxondako" (TE, 249).
"Besokada loria batu zelaixan eta maittiari eruan zetsan" (TE, 250).''
"Jaurti zetsan besakadiak jo baleu, lurrera zan betiko'' (TE, 249).

betekada

"Ez jata iñoiz aztuko, Trabakuan beiñ eiñ genduan betekadia" (TE, 252).

erderakada

"Erderakadia, kaballua esatia zaldixan ordez" (TE, 322).

erpakada

"Katuak txakurrari, erpakadia, jaurti eta atzera eraiñ detsa" (TE, 329).

erpoikada

"Aren erpoikadia da, bere sabelian agertzia beste" (TE, 329).

errebeskada

"Aren errebezkadia, askon eskumiakingua baño obia" (TE, 331).

erreskada

"Bidian, alde bixetatik, arbola erreskadia..." (TE, 336).

eupada

"Lenengo eupadiak esnatu eban etxeko-andria" (TE, 360).

euskerakada:

"Hablando en castellano, recurrir a una voz euskérica" (TE, 363).

ezkerkada

"Ezkerkada bat emon eta bialdik baldar ori" (TE, 370).

farrastada

"Igarixan, farrastada luzia eban" (TE, 374).

furrustada

"Eiñ zestan furruztadiakin zurkaxtu eban bere biziko onduen" (TE, 377).

haginkada

"Eiñ zestan aginkadiagaz, orbana laga zestan betiko" (TE, 110).

harrikada

"Arrikadia emon zetsan bekoki erdi erdixan" (TE, 167).

hegaztada

"Egaztada baten, itxasuen gañetik igarotzen dira" (TE, 302).

ikubilkada

"Jaurti zetsan ikubillkadiak arrapau baleu, ez zan jaikiko lurretik aldi baten" (TE, 425).

irristada

"Eiñ eban irriztadiakin, ez zan geldittu aurreko ormia jo arte" (TE, 440).

karraskada

"Kukurruku arrua aurretik; gero karraskadia" (TE, 481).

katillukada

"Bakotxandako, katillukadia artua-ta-esnetik" (TE, 485).

kirrizkada

"An izango da negarra eta agiñen kirrizkadia" (TE, 491).

koillarakada

"Goizian, baraurik, kollarakadia erremedixo onetatik" (TE, 494).

korroskada

"Bete bete eiñda, or dozu korroskadaka" (TE, 501).

krakada

''Krakadia eiñ dau sapaixak.
Españia'ko gerria izan zan gero etorri zan ondamendixan lenengo krakadia'' (TE, 503).

labankada

"Labankada aundixa izan zan, sasoi artan gauzia merkatzia" (TE, 507).

larrapastada

"Larrapaztadia eiñ izotzetan eta luze jausi da" (TE, 513).

mahaikada

"Goiko janteixan maikadia ziran bazkaittan" (TE, 539).

ostikada

"Astuan ostikadia baño obia beintzat zuregaz egotia" (TE, 613).

ostikokada

"Lioya gauza ez zala jarri zanian urtiegaz, astuak be ostikokadia jaurti zetsan.
Eskopeta onek, ostikokadia emoten dau, baskula ipurdixan eregixa daukalako" (TE, 613).

patakada

"Erantzun biarrian patakadia jaurti zetsan" (TE, 622).

pikukada

"Olla-lokian pikukadia arpegixan euki neban luzero.
Pikukadiagaz dabill arutz eta onutz abixara juan gura ezda, gure agirixan dalako.
Toki-ederrian eiñ dogu gaur amarretako pikukadia" (TE, 627).

pitxarkada

"Arnasa baten pitxarkada ardaua eran eban" (TE, 629).

plastada

''Plastada batekin ixildu eban.
Iraltzeruak plastada bittan barriztu eban labia
'' (TE, 631).

purrustada

"Bere aurrian egon arren, barre purruztadiak urten zestan" (TE, 637).

sastada
''Zastada bat izan dot biotz biotzian, ikustiakin bakarrik.
Zastada ederra eiñ zestan, saldutako arek.
Alboko zastadia daukat gaur goiz guztian'' (TE, 726-727).

takada

"Oiñgo gaixuak, takada aundixa emon desta" (TE, 668).

tonkada

"Atzoko jan da eranan tonkadiakin, gaur baraurik nago egun guztian" (TE, 677).

topekada

"Bestekaldera begira nintzan artian laixa bati, soluan lotuta zan adarixak topekadia emon zestan atzetik" (TE, 678).

topinkada

"Topinkada gastaña egosixak, atara zeskuezen Arrajola'n" (TE, 678).

trakada

"Trakadia sentidu dot besuan" (TE, 680).

txingorrada

"Gaurko txingorradiak, arrixa zidurixan" (TE, 694).

txistada

"Txiztadia entzun neban eta burua bueltau neban" (TE, 698).

txolotakada

"Txolotakada bat esne artu dot gosaritzat" (TE, 699).

txorrontada

"Artu eban patxar ontzixa eta bota zetsan txorrontada bat kafiari" (TE, 700).

zaparrada

"Zaparradia artu dogu, burutik bera, basuan garala" (TE, 725).

zarpada

"Arpegira jaurti zestan zarpadia" (TE, 726).

zartara

"Pitxar onek zartaria dauka eta ez da luzerorako" (TE, 726).

zurrutada

"Erari gozo bizixenetik, zurrutadia eiñda oso biztu zan" (TE, 747).

 

  • -KERIXA: "Terminación que sirve para sustantivar ciertos adjetivos.

Gaiztokerixia, zatarkerixia, aundikerixia, zorakerixia, etc." (TE, 487).

aberaskerixa

"Aberatskerixak batu zetsen ondamendixa" (TE, 104).

afankerixa

"Afankerixak galdu eben, zan baño geixagotzat agertu guran" (TE, 108).

aittunkerixa

"Ez dakitt aittua izango zan; baña aittunkerixia ez jakon falta" (TE, 118).

alperkerixa

"Eiñ dozun lan zatar au, ez da besterik alperkerixia baño" (TE, 129).

arlotekerixa

"Arlotekerixia izan da gure aldetik, gaurlako egunian bazkari obia ez opa izatia biargiñeri.
Aratostietan, arlotekerixia nausi" (TE, 158).

astakerixa / astokerixa

"Astakerixa aundixa eiñ dozuna, orrek lurrok saltziakin" (TE, 180).
"Astokerixa galanta eiñ dabe etxia lagatziakin" (TE, 183).

atsokerixa

"Sorgiñ ipoñak eta beste atzokerixa asko..." (TE, 187).

basarrittarkerixa

"Baserritarkerixia zuk oiñ eiñ dozuna" (TE, 224).

bastokerixa

"Iri-probian aldian bastokerixa aundixagua da korridia esaten jakon jolasa" (TE, 225).

bildurtukerixa

"Bildurtikerixia, bestiak ipini burrukan eta norberak alde eittia" (TE, 260).

demoniokerixa

Demoniokerixia aurkitzen jata amentxe! ¡Eziñ aztarrenik atara zer eitten jakuen olluak ipintzen dittuen arrautzeri!" (TE, 289).

diabrukerixa

"Ez okerrok, baitta onenak be, makiña bat diabrukerixa eitten genduzen sasoi artan" (TE, 290).

epelkerixa

"Ganora bako epelkerixia arek eiñ dabena" (TE, 316).

faltsukerixa

"Oker guztietatik, faltsukerixia geixen asarratzen dabena" (TE, 373).

gaiztokerixa

"Gaiztokerixia zan, gizajo areri baketan ez lagatzia" (TE, 381).

gizonkerixa

"Gizonkerixak eitten ekin zetsan sasoia baño len, eta dana alperrik galdu zan" (TE, 403).

harrokerixa

"Munduan gizonok izaten dittugun estuasunik geixenak, geure arrokerixen ondorena" (TE, 169).

haundikerixa

"Aundikerixiak aundixetan ondo emoten dau; baña ezer ez daben baten ibillixetan, barre edo asarratu eraitzen dau" (TE, 194).

huskerixa

"Utskerixa bategaittik salduko leuke bere ama" (TE, 720).

iñuzentekerixa

"Iñuzentekerixa aundixa eiñ dozu, dirua aurreratziakin guzurti ardura-bako bati" (TE, 434).

jardunkerixa

"Zuk esan dittuzun gauza guztiak, jendian jardunkerixak" (TE, 460).

kertenkerixa

"Nik ikusi doran kertenkerixarik aundiña..." (TE, 488).

kopinkerixa

"Kopinkerixia erizten detsat, zuek darabizuen autuari" (TE, 500).

legunkerixa

"Arrua zanetik legunkerixia izan ezik, ez eban ezer ondo entzutzen" (TE, 521).

lelokerixa

"Zuk oiñ esan dozun gauzia, lelokerixia" (TE, 522).

lizunkerixa

"Makiña bat lizunkerixa ikusten da gaur zinian" (TE, 529).

lohikerixa

"Batzuen auan dana da loikerixia" (TE, 530).

maixokerixa

"Maixokerixia dadarabil beintzat bedorrek" (TE, 540).

mikakerixa

"Mikakerixia ugari badarabil beintzat ume orrek" (TE, 554).

mizkinkerixa

"Mizkinkerixia izan da gure partetik, esku-utsian ara agertzia" (TE, 558).

motxaillakerixa

"Motxaillakerixa zatarra arek eiñ detsana lagun bati" (TE, 562).

mozolokerixa

"Mozolokerixia aren esanetara ibiltzia" (TE, 562).

nagikerixa

"Batan eta bestian nagikerixia gaittik, sasixak eta asunak jan eben baserrixa" (TE, 567).

nanukerixa

"Aundiki guran eta nanukerixia beti aldian" (TE, 569).

okerkerixa

"Negargarrizko okerkerixia eiñ deskue umiak" (TE, 588).

petralkerixa

"Petralkerixaz betetako atzo zar bategaz zan serbitzalle" (TE, 625).

pitxirkerixa

"Pitxirkerixia izan zan geure aldetik, lorapilla eder bategaz ez agertzia" (TE, 630).

saskarkerixa

"Saskarkerixia ez zan falta aren partetik" (TE, 651).

sorginkerixa

"Antxinako erri guztiak zittuen euren sorgiñkerixak" (TE, 661).

tontokerixa

"Tontokerixia, etxia jan da gero azkenengo diruegaz ordezko agiñak ipintzia" (TE, 677).

txakurkerixa

"Berba bittik bat, txakurkerixia gazte orrek" (TE, 684).

txarrikerixa

''Baztar guztietan dago amen txarrikerixia.
Arek eiñ destan txarrikerixia, ez da aztutzekua
'' (TE, 688).

tximiñokerixa

"Tximiñokerixetan dabiz ume bixak, zoratu biarrian" (TE, 692).

txotxolokerixa

"Ez da beti, bersuak eittia txotxolokerixia" (TE, 700).

umekerixa

"Denboren urriñetik begiratzera ezkero, gure gauzarik astunenak be, umekerixak bezela" (TE, 707).

ustelkerixa

"Beran ustelkerixia izan zan a baserri ederra jaustia" (TE, 719).

zatarkerixa

"-¿Zeñek erakutsi detsuz zatarkerixa orrek?" (TE, 727).

zekenkerixa

"Zezenkerixia, eta aundixa, daukan dirutziakin anayari apur bat ez laguntzia" (TE, 730).

zikinkerixa

''Zikinkerixia bazan inguruetan.
Berban berban, zikinkerixia gizon arek
'' (TE, 735).

zimelkerixa

"Uezaban zimelkerixa bategaittik izan ziran uelgiak ekarri zittuan gose guztiak" (TE, 736).

zittalkerixa

"Izan genduan oratua, bere zittalkerixa bategaittik" (TE, 740).

zorakerixa

"Zorakerixia eta aundixa, idiak odolakin ezarri gura izatia" (TE, 741).