| Zk. | 0 |
|---|---|
| Sarrera | gari |
| Aldaerak | |
| Forma estandarra | |
| Kategoria gramatikala | Izen arrunta |
| Iturria | TE: Toribio Etxebarria (T. ETXEBARRIA, 1998) |
| Baliokideak | Trigo. |
| Esanahia | Mendietan zihar laborerik garrantzitsuenetakua. Oiñarrizko jatekua zan, eta gaiñera errentak ordaintzeko, eta elizkizunak ordaintzeko (bataiuak, entierruak, zoluak bedeinkatzia...) erabiltzen zan. Gure inguruan 1960 inguruan laga jakon ereittiari. |
| Adibideak |
· Garixa, ernetzen diran hazixetatik fiñena, gure Jaunan korputz aldatzeko beste zintzua. / De los granos que germinan, el trigo el más fino; tan puro como para transformarse en el cuerpo del Señor. (TE) · Garixa esaten juagu beti, baiña garixak be mordua dagozak, eta bakotxak beran zera jaukak. Malgarixa, gozgarixa, gari-bizarduna, berandukua... Bakotxak beran zera jekan. / (ETNO) · Hiru klase zeren: bat gari bizarduna, bestia hauxe modukua, eta bestia malgarixa esaten jakona. Malgarixa kanpotik ekarrittakua zan, barrixa zan, hori nere akorduan ekarri zan. Eta horrek eitten eban ale haundixagua, eta lastua sendo-sendua. Bizarduna txarra izaten zan, lanian pikau eitten eban! Punta zorrotza eukitzen eban, eta bizarrak ale guztietan. Eta laugarrena izaten zan goizgarixa; goixo emoten eban. Ha etortzen zan Sanjuanak baiño lehenuago, Sanantoniuetan!. / (ES) · [Galbaiakin] garixa astintzen. (Ibilt 474). / (TE) |
| Erabilera arloa | Landara izenak |
| Izen zientifikoa | Trificum aestivum |
| Esteka | |
| Oharrak | Lehelengo adibidia berridatzi egin da. |
| Azpisarrera | gari-ale, gari-buru, gari-ebate, gari-erne, gari-heldu, gari-jote, gari lohi, gari-meta, gari-pillo, gari-bedinkatze, gari-zorro, gari-garbitzeko makiña, gari-joteko makiña, gari-ebataille, gari-bizardun, gari-eraitte, gari-garau, gari-jorra, gari-azao, gari-joteko afari, garixak bedinkatu. |
| Ikusteko | beranduko gari, goizgari, malgari, mozgari. |
Adibideak
| Garixa, ernetzen diran hazixetatik fiñena, gure Jaunan korputz aldatzeko beste zintzua. | De los granos que germinan, el trigo el más fino; tan puro como para transformarse en el cuerpo del Señor. | TE | |
| Garixa esaten juagu beti, baiña garixak be mordua dagozak, eta bakotxak beran zera jaukak. Malgarixa, gozgarixa, gari-bizarduna, berandukua... Bakotxak beran zera jekan. | ETNO | ||
| Hiru klase zeren: bat gari bizarduna, bestia hauxe modukua, eta bestia malgarixa esaten jakona. Malgarixa kanpotik ekarrittakua zan, barrixa zan, hori nere akorduan ekarri zan. Eta horrek eitten eban ale haundixagua, eta lastua sendo-sendua. Bizarduna txarra izaten zan, lanian pikau eitten eban! Punta zorrotza eukitzen eban, eta bizarrak ale guztietan. Eta laugarrena izaten zan goizgarixa; goixo emoten eban. Ha etortzen zan Sanjuanak baiño lehenuago, Sanantoniuetan!. | ES | ||
| [Galbaiakin] garixa astintzen. (Ibilt 474). | TE |