nahi izan. du ad. (TE). Querer, desear. Gauza bat da nahi izan eta beste bat ahal izatia. / Nahi, danok nahi, baiña iñok ezer ein gura ez. / Ondo ein guria, ondo nahi izatia eta intenziño onagaz obratzia, bat dira hor gitxi gorabehera. / Nahi dorala ein dot; nahi dozula ein dozu; nahi dabela ein dau; nahi dogula ein dogu, nahi dozuela ein dozue, nahi dabela ein dabe. / Juan zan bere errekaura, ziria sartzia nahi zetsenik pe konturatu barik. (Zirik 112).
Ik. gura izan.
nahi ahala. zenbtz. (TE). Cuanto quiera, cuanto se quiera. Nahi ahala euki genduan jan eta erana egun hartan. Ik. edozenbat, nahi beste.
nahi bage. esap. (TE). Sin querer; involuntariamente. Nahi bage etorri giñan Ameriketara.
nahi barik. esap. (AS). Sin querer; involuntariamente. Ik. nahi bage, nahi ezta, nahi gabe.
nahi beste. zenbtz. (TE). A discreción, cuanto quiera,cuanto se quiera. Dirua nahi beste, baiña osasuna falta. Ik. edozenbat, nahi ahala.
nahi dala [nahi dela]. esap. (TE). Queriendo, intencionadamente. Nahi dala eindako gauzia dirudi. Ik. apropos, nahitta.
nahi dan dana. zenbtz. (TE). Todo lo que se quiera, a discreción, cuanto se quiera. Kantidadia aitzen emoteko lokuziñua da.
Batzuk, nahi dan dana; beste batzuk gosiak.
nahi dana [nahi den]. izord. (TE). Cualquiera que sea, lo que quiera que sea. Esangura indefinidua dauka.
Nahi dana etorri deilla hau erabagitzera. / Nahi dana izango da bixar; gaurko legia ein deigun oin behintzat. / Nahi dana esaten dabenak nahi eztana entzuteko arriskua. (Zirik 56).
nahi ez dala [nahi ez dela]. esap. (TE). Sin querer, involuntariamente. "Contrariamente a la intención" (TE, 568).
Nahi ez dala jausi zan etxeruzkuan.
nahi ezta (nahi ezda). esap. (TE). Sin querer, involuntariamente. Eiñ eban okerra nahi ezda izan zan eta parkatu zetsen. Ik. nahi bage, nahi gabe, nahi barik.
nahi gabe. esap. (TE). Sin querer, involuntariamente. Nahi gabe eiñ eben etorri zan gerria. Ik. nahi bage, nahi ezta, nahi barik.
nahi tta nahi dana. esap. (TE). Sea lo que sea, pase lo que pase. Nahi tta nahi dana, banoia ni hemendik. Ik. dana dala, nahiz dana. Arruntagua Eibarren dana dala.
nahirik. adlag. (OEH). Queriendo. Apurka-apurka onian zerbaitterako bidian ipiñi nahirik. (Ibilt 474).
/ Estuasuntxo baten sartu nahirik. (Zirik 58).
Ik. nahixan.
nahittanahiez (nahi da nahi ez, nahiz da nahi ez) [nahi eta nahi ez]. adlag. (TE). A la fuerza, necesariamente, sin otro remedio. "Quieras que no lo quieras" (TE, 567).
Nahi da nahi ez eruan eben narrasian. / Nahittanahiez, bijilixia ein dogu gaur, ez gendualako dirurik okelatarako. / Nahiz da nahi ez etzindu genduan ahuaz gora, eta emon gentsan erremedixuori Ik. derrigor. Inesibo kasu markia dabela be erabiltzen da esanguria aldatzeka: nahi da nahi ezian. / "El castizo nai-da-naiezian" (TE, 290).
nahittanahiezko [nahitanahiezko]. izlag. (OEH). Obligatorio. Domeketan, naittanahiezkua da, modara txukun-txukun jantzitta foballera ta konziertura juan. (Zirik 84s).
/ Lan hontarako nahitta nahiezkua da euskeria.
nahixago izan [nahiago izan]. du ad.-esap. (OEH). Preferir, tener preferencia por; anteponer. Zalduna zanetik hiltzia nahixago ebala bere bihotzeko jabian izena agertzia baiño. (Ibilt 459).
/ Nahixago nikek zerbait baneki, gaur hiri erantzuteko. (In Zirik 98).
nahixago neuke [nahiago nuke]. esap.-interj. (TE). ¡ojalá!. Desio-interjekziñua./ "Interj. desiderativa" (TE, 568).
Nahixago neuke jausi eta apurtuko balitza pitxar madarikatua! Ik. nahixago izan.