begi. 1 . begi. iz. (TE). Ojo (órgano). Arimian begixa adimena da. / Esr. Iñon begixan lastua ikusi eta habia ez norberanian. 2 . begi. iz. (TE). Ojo (de herramienta, de aguja); agujero. Erraminttetan kirtena sartzeko zulua; jostorratzan zulua. Ganbelua jostorratzan begittik igarotzia baiño gatxagua aberats bat zeruan sartzia. 3 . begi. iz. (ETNO). Manantial, madre. Urak urtetzen daben hatx bittartia. Ik. itturburu. 4 . begi. iz. (ETNO). Yema de algunas plantas; yema, de donde salen los brotes; yema de brote; gémula. Patatiak urtetzeko, begixa daukan zatixa sartu bihar da. Bi begi sartzen dira gitxienez, eta begittik ernamunak urtetzen dau. Ik. ernamun, pinporta. begi ale. iz. (TE). Ojazo; ojo grande. Euzki biren lezkotxe begi-aliak zittuan. begi ertz [betertz]. iz. (TE). Borde del ojo, rabo del ojo, rabillo del ojo. Gaurko euzki-begixakin, begi-ertzak minberatuta daukaraz. begi itsuan (begitsuan, begitxuan) [begi itsuan]. adlag. A ciegas. Begi itsuekin, begixak itxitta. Eta neskamiagaz esandako orduan eta tokixan, bertan zan illunakin juan zan gizonori begitxuan, haregaz ogeratzeko asmuan. (Ibilt 457). Ik. begi itsuan ibili, itsuan. begi itsuan ibili (begitsuan ibili). da ad. (TE). Andar a ciegas. Ezer ikusten ez dala ibili. Eskolarik eza, begitsuan ibiltzia beste da. / Begitsuan dabil batera eta bestera makillaka. begi itsuka (begitsuka, begi-itsuan). iz. (ETNO). Juego de la gallinita ciega . Joko izena da, neskena eta mutillena. ILek esplikaziño luziagua emoten dau, in IL, 85-86. Jokatuko juagu begi-itsuka?. / Elizataixan begi-itsuan eittia zan gure jolas bat eskolara aurretik. Ik. itsuka.   esan, [begi-itxuka] esaten da begi itsuka egin (begi-itsuan egin). du ad. (TE). Jugar a la gallinita ciega. Begi itsuka edo itsuka jolasian ibili. Elixataixan begi-itsuan eittia zan gure jolas bat eskolara aurretik. Ik. itsuka. begi lauso. 1 . begi lauso. iz. (TE). Catarata. Begi-lausua osatu gurarik dabiz gure lagunari. Ik. gerun. 2 . begi lauso. izond. (TE). De vista con cataratas; de mala vista. Begi-lausua zanetik, bardin hartzen eban zaharra zein gaztia. begi oneko. izlag. (OEH). De buen aspecto. Itxura onekua. Haiñ jasua eta begi-onekua izanda, ez jakolako ezagutzen ez aiskide eta ez gurakorik. (Ibilt 458).  Esan nahi horrekin, gitxi erabiltzen da; normalian itxura oneko. begi onian ibili. esap. (OEH). Estar en buenas relaciones con. Dukesiak ikusirik Zalduna senarran lehengo begi onian ebillela, baketan hainbeste eruan eziñik, esan zetsan Dukiari: [...]. (Ibilt 481). begi zulo. iz. (NA). Ojera. Ze ibilli zara?, horrek dia begi-zuluak! begi-argi. iz. (TE). De buen semblante, de buena cara. Aspaldiko partez, begi-argixa topau dot gaixua. begi-erre. 1 . begi-erre. izond. (TE). Pitarroso,-a, de ojos irritados. "de ojos irritados" (TE, 232). Gure gaztetan gehixago ziran ume begi-erriak. Ik. begi-minbera. 2 . begi-erre. iz. (TE). Conjuntivitis granulosa; tracoma. Gaixotasuna da. Begi-erria, lehenago asko ikusten zan gatxa. / Begi-erria lehenago sarri ikusten zan. Eta ez zuan edozer gauza, txikito! Begi-erriagaz itxututa be geldittu heikian!. Ik. begi-minbera. begi-minbera. 1 . begi-minbera. izond. (TE). Pitarroso,-a, de ojos irritados . Eta Lia begiminberia zan, baiña Rakel arpegi polittduna eta itxura ederrekua (Gen. 29. 17). Ik. begi-erre. 2 . begi-minbera. iz. (TE). Enfermedad de los ojos; tracoma. Txikitxan, luzero begiminberia euki eban. Ik. begi-erre. begi-oker. izond. (TE). Bizco,-a. Esaten dana sinistera ezkero, Judas ulegorrixa eta begi-okerra ei zan. begiko min. iz. (TE). Enfermedad de los ojos; mal de ojos. Begiko-miñakin ebillen luzero. begittan hartu (begitxan hartu). esap. (TE). Coger manía, tomar ojeriza. Norbaittenganako ezinikusixa hartu. Begittan hartu nau, eta neria, dana da hasarre ein biharrekua. / Otua begittan hartu eban, ta handik aurrera beti ebillen Otuari nundik akatsen bat billauko. (Zirik 13). begixa bete. dio ad. (TE). Gustar, resultar muy agradable o placentero. Zerbaitt edo norbaitt gustoko izan. Gaur erromerixan ikusi doten neskatxa batek begixa bete desta. begixa euki. du ad. (TE). Tener buen ojo; acertar. Ofiziuan, asko esan gura dau begixa euki edo ez. begixa jo. dio ad. (TE). Echar el ojo, poner los ojos en. "Echarle el ojo a una cosa" (TE, 234). Begixa jota daukat neskatxa horri, auzoko polittena delako. / Eskopetak hartu ta tipi-tapa juan ziran mendixan gora, eurak eta beste askok begixa jota euken leku batera. (Zirik 73). / Etxian ebela neskame mardo eta itxura onekua, senarrak [...] begixa jota eukan eta bittarte guztietan haren talaixan ebillen. (Ibilt 470). begixak ataratzeko [begiak ateratzeko]. iz. (TE). Libélula. "Especialmente la Aeschena grandis" (TE, 234). Begixak-ataratzekuak ur onduan ibiltzen dira, uretan sortzen diralako. / Izena ez jakixat horrek zelan daken, baiña guk umetan begixak ataratzekua beti; horrek potzuetan... bueno!. Ik. sorgin-orratz. begixak batu [begiak batu]. esap. (Lab-Hiz). Conciliar el sueño, cerrar los ojos . Ikaraz beteta, jarri ziran begixak batu barik egunsentixan zaiñ. (Ibilt 461). begixak kendu [begiak kendu]. du ad.-esap. (OEH). Apartar la vista. Pelukeruak, kokotetik begixak kentzeka, erantzun zetsan. (Zirik 88). Ik. kendu. begixak lurrari jositta. esap. (EEE). Cabizbajo,-a. "Buru-makur egon, lotsariaren eraginez edo haserre egingo diguten beldur, behera begira egon" (EEE, 25-26). Burumakur, begixak lurrari jositta esan neban ezetz. begixen aurre [begien aurre]. esap. (OEH). A (de) la vista, ante los ojos. Zer da nere begixen aurrian ikusten doran hondamendi triste hau, zu nere Maittia? (Ibilt 488). Ik. begixen bista. begixen bista [begien bista]. esap. (TE). Ante los ojos, a la vista. "Expresión significativa que entra en muchas frases" (TE, 235). Begixen bistan dago zeren ondoren dabillen. / Begixen bistatik kendu zaittez, gaiztuori! Ik. begixen aurre.  Leku-denborazko kasu markak hartzen dittu beti, inesibua eta ablatibua gehixenetan baiña adlatibua be izan leike. Alboko aditzak be asko izan leikez: egon, kendu...