naarbera. iz. (AZ). Castaña de media clase, de pocas púas. Ik. gaztaiña. 1 . nabar. iz. (ETNO). Cuchilla de labranza. Hortz bakarreko trepetxua. Laixetan egin edo lurra labratzen hasi aurretik, solua markatzeko eta zohixa ebateko erabiltzen zan, gero laixetan errezago egitteko. nabar-etxe. iz. Estructura de madera para la cuchilla "nabar". Nabarran etxia. 2 . nabar. izond. (NA). Pardo,-a. Samartingo katu nabarra egunetan falta da. Akabau ero eingo eben. Ik. nafar, pardo. nabarmen. 1 . nabarmen. iz. (TE). Sonrojo, vergüenza. Zapatuetako mozkorrak, herrixan nabarmena (dira). / Nabarmena, adimena, ikusmena, oroimena...  Izen moduan gitxi erabiltzen da; izenondo moduan gehixago. 2 . nabarmen. adlag. ( -). notoriamente, claramente, evidentemente. Nabarmen egon da dirua Irujon alde. nabasai. iz. (ETNO). Arado.  Izena jaso dogu, baiña esangurarik ez. P. Mugika-k hauxe dakar: "Nabasagi AN, nabasai B = arado de cuatro púas". nabazi. iz. (ETNO). Semilla de nabo, nabina, simiente de nabo. Nabazixa Elgoibarko ferixan saltzen eban gure aittak, eta aittittak eta... nabo. iz. (ETNO). Nabo (Brassica napus). Ik. arbi. nabo-lora. iz. (ETNO). Grelo florecido, flor del nabo. Ik. erle-kezten, tximixa. nabo-sail. iz. (NA). Nabal, nabar. nafar. 1 . nafar. izond. (TE). Navarro,-a. Nafarruan jaixotako nafarra. / Nafar haura, motza, baiña bai zailla eta indartsua. 2 . nafar. izond. (TE). Color. Ardau nafarra, isko nafarra, narru nafarra. Ik. nabar. Nafarranekua [Nafarranekoa]. l. iz. (TE). Nafarranekua (casa armera). "Casa armera en el Eibar de otros tiempos" (TE, 566). -Nun eitten dozu biharra ? -Nafarranekuan, Ardantzan. nafarri (nafarrei, naparri, naparrei) [nafarreri]. iz. (TE). Viruela. Nafarrixa da gaitz bat, gure gizaldiak ixa ezagutu ez dabena, izugarrizko Jaungoikuan azotia izan eta gero. Ik. astanafarri.  Azentua lehelengo silaban egitten da: náfarrixa. nafarri-pikatu (nafarrei-pikatu, naparri-pikatu, naparrei-pikatu) [nafarreri-pikatu]. izond. (TE). Cacarañado,-a; enfermo,-a de viruela. Gaurko egunian, ez da ikusten iñor nafarri-pikautakorik.  Entonaziñua: náfarri-pikatu. Nafarrua [Nafarroa]. l. iz. (TE). Navarra. Nafarruatik agertu ziran gure apurtzailliak. nagi. izond. (TE). Vago, -a; perezoso, -a, holgazán, -a; haragán, -a. Hartu genduan mutillak oso nagia urten desku. / Eta emaztiak ez zeixan txarrik pentsau [...] ezagutu eban neskame nagixena hau zala. (Ibilt 470). Ik. alperki, alperrontzi, zuri, alper.  Artikulua hartzerakuan TEk nagia dakar baiña nagixa gehixago esaten da. nagixak atara / bota. esap. (EEE). Estirarse, desperezarse. Gorputzari emoten jakozen tirakadak besuak-eta luzatuz. Danen aurrian nagixak botatzia ez ei da edukaziño onekua. nagikerixa [nagikeria]. iz. (TE). Vagancia, holgazanería, pereza. Batan eta bestian nagikerixiagaittik, sasixak eta asunak jan eben baserrixa. nagittasun (nagitasun) [nagitasun]. iz. (TE). Pereza, holgazanería, haraganería, vagancia [no peyorativo]. Nagitasuna dala, esaten dabe Eskriturak, txarbide guztien aitta. Ik. alperkerixa, alperrerixa, alpertasun. nagitturri. iz. (Tr). Manantial del que no siempre brota agua. Kontrolau bako itturrixa; ura batzuetan bakarrik emoten dabena. Euri asko egingo jok iñolaz be, nagitturrixak mobidu dittuk-eta.  Berbiau Eibarren jaso badogu be, ez da hamen askorik erabiltzen Leintz aldian baiño. nahastabar. iz. (TE). Enredo, confusión, lío; caos, jaleo. Nahastabarra bada behintzat haren kontuetan. nahastatzaille [nahastatzaile]. izond. (TE). Enredador,-a, embrollador,-a. Enredatzaillia. Nahastatzaille drogoso bat izango da bere bizi guztian. Ik. enredatzaille. nahastau, nahastatze [nahastatu]. da/du ad. (TE). Mezclar(se), entremezclar(se); desordenar(se), revolver; confundir(se). Gauza desbardiñak alkarrekin batu; nahastia sortu, ordena galdu edo kendu ; konfundidu. Itsasuan nahastatzen dira ibai guztien urak. / Gauza guztiak konpondu bihar zittualakuan, eta dana nahastau eban. / Haren ahalegin guztiak, gauzak nahastatzia. / Olixua ta binagria ez ibilli alperrik nahastatzen, eztira alkartuko. (Zirik 86). / [Zuek amerikarrok] Aita Santua ta mundua "jazzakin" da Koka-kolakin nahastau dozuez. (Zirik 93). Ik. nahastu. nahaste. 1 . nahaste. iz. (TE). Confusión, enredo, embrollo; mezcla; revoltijo. Gaiztuen obrarik txarrena, euren ondoren lagatzen daben nahastia. / Norek ezegindu haren nahastiak? / Amoriozko eta gorrotuzko nahasteko begirakune batekin beitturik.(Ibilt 488). Ik. anabasa, enredo. 2 . nahaste. adlag. (TE). Mezclado,-a; revuelto,-a. Gari eta lohi, nahaste dator. / Bai saldatan edo bai haragi erriakin nahaste hartu eraiñ. (Ibilt 472). nahaste-borraste. iz. (TE). Embrollo, algarabía, bullicio; desbarajuste. Illunabarrian nahaste-borraste haundi bat zan erromerixia. / Belarri-zuluetan dundurixua ebala, zoratu biharrian alde ei eban [...] nahaste-borrastedun taberna haretatik. (Zirik 142). nahastotsu. izond. (TE). Enredoso,-a; enredador,-a, liante. Nahastia ugari darabillena, enredatzaillia. Lege-aittua zanetik, nahastotsua. Ik. enredatzaille, nahastatzaille.

naarbera nahastu narrastasun naziño nere kautan neuzale noraiño nunbaitt