moteltasun. iz. (TE). Desmadejamiento, decaimiento; lentitud; insipidez. Motel daguanan egoeria; gorputz txarra. Nahieza eta moteltasuna darabitt egun hónetan. moto. iz. (TE). Moto; motocicleta; ciclomotor. Motua erosi guran dabil nere illobia. motor. iz. (NA). Motor. Gure sasoian garixak jo, gasolinazko motorrakiñ.. motots. iz. (OEH). Trenza, coleta; moño; mechón. Oratu zetsan kopetetatik (mototsetatik) eta sastakoi zorrotza sartu zetsan lepotik. (Ibilt 490). Ik. kopeta. 1 . motroillo [motrailu]. iz. (TE). Mortero, almirez. Guk genduan motroillo sendua letoizkua zan. 2 . motroillo. iz. (JSM). Montón. Julianda guztiak motroilluan laga eta ospa ein dau taillarretik. motura. iz. (AN). Cobro de los molineros. "Errotarixen zergia" (AN). Ik. laka.  "De cada anega de cereal. el molinero solía llevar por su trabajo una cantidad determinada de cereal molido. Este impuesto llamado lakia y también moturia" (EOYE, 1472, 119. or.; 1493, 414. or.; 1507, 489. or. (JEL)). Motxa. gatxiz. (TE). Motxa (apodo). Motxanekuak, elgetarrak ziran. motxaillak © Ezezaguna motxailla (motzailla, motzaille) [motxaile]. iz. (TE). Gitano,-a. "De los gitanos que hablaban vascuence se decía motxallak, Esquiladores" (TE, 709). Motxaillak, astuak moztutzen eta hónen salerosixan bizi diralako. / Akabatzaillia, bizar-kentzaillia, hazur-konpontzaillia, motzaillia... / Erosi ei zetsezen pasadizuan zoiazen motxallaren batzuri txerrikumeren batzuek. (Zirik 59). Ik. ijito, hungriano, motxailla-kasta.  Ijito berbia ezagutu bai, ezagutzen da, baiña motxailla da Eibarren erabiltzen dana. motxaillakerixa [motxailakeria]. iz. (TE). Gitanería; traición; trampa, engaño. Motxaillakerixa zatarra harek lagun bati ein detsana. motxaillakide (motzaillekide). iz. (TE). Gitano,-a. Karmen, motzaillekide bat... Ik. ijito, motxailla. motxaillatu, motxaillatze ( motxaillatutze) [motxailatu]. da ad. (TE). Agitanarse; volverse descarado,-a; hurtador,-a [fig]. Motxailla bihurtu; Irudizkoa: lotsabakotu. Soldautzan, guztiz motxaillatu zan lehen apala zana. / Ez jata mira eitten, jende haren artian motxaillatutzia. / Bihar eban gizajo harek apur bat motxaillatzia. motz. 1 . motz (motx). izond. (TE). Corto,-a, bajo,-a, achaparrado,-a. Altura (edo luzera) gitxikua. Nafar haura, motza, baiña bai zailla eta indartsua. / Hori pelotarixa, motza, baiña gogorra. 2 . motz. izond. (TE). Macizo,-a, fuerte, robusto,-a. Haundixa, sendua, edarra. Laster ezkonduko da gure neskamotza.  Neska-mutillekin esaten da gehixenbat: neskamotza, mutilmotza. 3 . motz. izond. (TE). Desafilado, romo. "Zorrotza ez dana, kamutsa" (ETNO). Irataixa oso motza daukagu. / Motz-motz egindako barautsakin habil hor zulatu nahixan?: denporia galtzia nahi ez badok zorroztik barautsori! . / Hori hortzori motza darabik eta jan eziñik bihar gitxiago egitten diharduk; gaiñera piezak be latz-latz lagatzen jittuk. 4 . motz. izond. (OEH). Corto, escaso. Ez zan motzagua izan Haragille eta honen emaztiari sartu jakuen bildurra. (Ibilt 4629. 5 . motz (motx). iz. (TE). Manco,-a, mutilado,-a, lisiado,-a. moxal. iz. (AS). Potro, potrillo, caballo joven [macho o hembra]. Ik. txiko. mozgari. iz. (ETNO). Variedad de trigo. Gari klase bat, kaskamotza, bizarra jausten jakona heltzen danian. / Trigo chamorro al cual se le cae la barba al madurar. Ik. gari. 1 . mozkor. 1 . mozkor. iz. (TE). Borrachera. Kant. Gizon handiak ere / ikusi ditut nik / beren mozkorra ezin / disimulaturik. 2 . mozkor. izond. (TE). Borracho,-a, dado,-a a la bebida. Sarri mozkortzen dana. -Mozkorra harrapau dau zure gizonak. -Ez da lehelengo bidarrez, mozkor galdu bat da eta. Ik. hordi, mozkorti.  Ez ei da hordi bezin peioratibua (TE, 603). 2 . mozkor. iz. (ETNO). Pedazo grande de tronco, madero grande. Enbor zati haundixa, brigia. Ik. iduri, ikaztoi, txondor, subegi. mozkorrillo. izond. (NA). Borrachín,-a. Kaporala mozkorrillo bat zan. Bizi zian gure onduan, etxe onduan. Haren esaerak, terribliak! Piso askon uezaba zan, eta -"ene! Kaporala! baiña hainbeste diru hekan, diru eta pisuak hekazen eta, ze ein detsek? jan?!, zelan jan leikiaz ba?!" -"nik ez jittuaraz jan, nik eran! ein jittuaraz!". Ik. mozkortxin. mozkorti. izond. (OEH). Borracho,-a, alcohólico,-a, bebedor,-a habitual. Zu mozkorti bat besterik ezara. (Zirik 120). Ik. mozkor. mozkortu, mozkortze ( mozkortutze). da/du ad. (TE). Emborrachar(se), embriagar(se) . Aspaldixan eran ez dotenetik, apurtxo batekin mozkortu naiz. / Ardau zuri honek, berihala mozkortzen dau. / Sarrittan mozkortzia, osasuna galtzeko. / Badira esaten dabenak noixian behin mozkortutzia ona dala. / Andria gizonari, mozkortuta zoian bakotxian eiñahalako errosarixo baten hasten jakon. (Zirik 119). Ik. lafiau.

maaxa maillatuna maittegura Makazkua maldiziño mandatu marapillo marka martxan matia emon matxinsaltokari melatu mengel meza milenrama mingots mix moldau morral moteltasun mozkortxin mundu musturtu