Bilaketa aurreratua
- a b d e f g h i j k l m n o p r s t u x z
txorrotu, txorrotze. da ad. (ETNO). Secarse las hojas de maíz.
txorta [sorta].
© Begoña Diaz
1 . txorta [sorta]. iz. (TE). Ramillete; ramo; haz; manojo, puñado. Zelaiko lorekin txorta eder bat ein, eta eruan zetsan bere maittiari. Ik. erramillote, mahats-txorta.
2 . txorta [sorta]. iz. (ETNO). Ristra; sarta. Ik. korda.
txorta-abar.
1 . txorta-abar (txortabar). iz. (TE). Carga de leña; fajo de leña; haz de leña. Hiru txorta-abar bihar dittu egunero gure labiak. Ik. kargabar.
2 . txorta-abar. iz. (TE). Tabaco ordinario; tabaco en haz; tabaco de fajo. Antzinako tabakorri klase bat (JME). / "Se decía también de un tabaco ordinario, que venía en haces" (TE, 700). Txorta-abarra erretzen dau, habanuandako dirua eukitta. / Zer demontre dittuk oingo takorrixak, oillo-saldia edo dalako horrek eztarri guztia pikatzen jok, hórrek aintziñako txortabarrak baiño txarraguak dittuk. (Zirik 114). / Txortabarra (abar-sorta), aintzinako takorri merke bati Eibarren. (Zirik 114).
txorten. iz. (ETNO). Rabillo; pedúnculo; peciolo. Fruten buztantxua: keixena, madarixena...
txost. onomat. (ETNO). Meter algo en algún sitio. Nunbaitten gauza bat sartzia. Ume berbetakua da. Ia ba, Loretxo, sartu gauzak hementxe, egin txost!.
txost egin (txost eiñ). esap. (TE). Botar la pelota en la esquina de la pared; meter en el hoyo. Pelota jokuan, pelotiak horma ertz-ertzian jo boterik ez egin; baitta bestelakuetan zuluan sartu be. "Onomatopéyico que en el de la pelota y otros juegos significa llevar la pelota al hoyo" (TE, 700). Hirugarrenian, txost eiñ eban. / Txost ein jok, bestela jasoko najuan. / Gure lagun batek kaniketan ixa beti egitten eban txost potxoluan.
txostada. iz. (ETNO). No botar la pelota al pegar la esquina de la pared. Pelota jokuan, pelotiak horma ertzian jo eta boterik ez egin. Ik. txost egin.
txostor. izond. (TE). Menudo,-a, pequeño,-a. Azkoittiko Txorrotxak Eibarko Pasigietori jokatu zetsanian, txostor bat zan ondiokan. Ik. sostor.
txota (sota). iz. (NA). Sota; diez, en la baraja; diez, en las cartas. Baltzekua jokuan, txotia eta erregiak eta... Batzuek "baltzak" be esaten detse.. Ik. baltzeko, txaldun.
txotxó. interj. (TE). ¡Muchacho!, ¡chaval!. Mutiko bati deitzeko berbia. -Txotxo! Ekarriko destak takorrixa estankutik? -Neuk be, iñori ekarri eraitzen detsat! / Txotxo!: zertan diharduk? (Zirik 148). Ik. hi txo-txó.  Gehixenetan bokatibuan erabiltzen da (txotxó), "gure txotxo" erakuetan izan ezik.
txotxolo. izond. (TE). Necio, pedante, ligero de cascos; majadero, insustancial . Buruariña, tonto samarra (gizonezkuekin bakarrik erabiltzen da). / "Se dice exclusivamente de los varones" (TE, 701). Bere bizi guztian, txótxolo haundi bat da.
txotxoloaldi. iz. (TE). Vena tonta; tontería. "Estar de tonterías" (TE, 700). Txotxoloaldixa darabill, eta bersuak eittiari emon detsa.
txotxolokerixa [txotxolokeria]. iz. (TE). Pedantería; cursilería; tontería; bobada. Ez da beti txotxolokerixia bersuak eittia.
txotxolotu, txotxolotze ( txotxolotutze). da/du ad. (TE). Volver(se) pedante / necio; embobarse. Konzejuko ein daben ezkero, txotxolotu ein da guztiro. / Gaiztotzia ala txotxolotutzia, ez dakit zer ete dan txarrago. / Lagun haregaz ibiltzia zan txotxolotzia. Ik. tontotu.
txu-txu. onomat. (ETNO). Onomatopeya del rumor, del cotilleo. Ik. bru-bru, mor-mor.
txukun.
1 . txukun. izond. (TE). Limpio,-a, aseado,-a, arreglado,-a, pulcro,-a, elegante. Garbixa eta ondo apaindutakua. Gure mardo txukuna, harro juan da. / Ez daukazu oso txukuna kuartua. / Txukun-txukun jantzitta. (Zirik 85).
2 . txukun. izond. (TE). Sabroso,-a, rico,-a. Egoki jarrittakua eta gozua. Haren etxian beti jateko txukuna. Ik. gozo.
txuldar (txundar, txulder). iz. (TE). Divieso; furúnculo. Txundarrak urten desta ipurmamiñian. / Esr. Txuldarra baiño txarragua izan. Ik. koskor, erlekizten.
txuleta. iz. Chuleta. Saihetseko okelia. Baietz hamalau txuleta jan iñon laguntasunik barik. (Zirik 70).
txuliau, txuliatze. da/du ad. (JSM). Chulear; pavonearse, presumir. Harropuztuta, oillarkerixetan jardun. Patinete barrixakin kalian txuleatzia gustatze jako. / Ez hari hona txuliatzen etorri.
1 . txulo. iz. (JSM). Agujerito; hoyo; agujero pequeño. Ik. zulo.  Artikuluakin [txulúa] esaten da.
2 . txulo. izond. (JSM). Chulo,-a.  Artikuluakin [txúlua] esaten da.
txunda-txunda. iz. (ETNO). Música; banda de música; grupo de música. Ume berbetakua da. Guazen kalera, umetxo, txunda-txunda dator eta.