zartain [zartagin]. iz. (TE). Sartén. Ferixarik ferixa, tratulari dabil lau zartain zaharregaz. zartain-ipurdi. iz. (ETNO). Zanahoria silvestre (Daucus carota). Ez dakit zergaittik, baiña holan jako izena, "zartaiñ-ipurdixa". Ez dakit, ba, zapala eta biribilla dalako, zartaiñ ipurdixa modokua. zartaingintza. iz. (TE). Fabricación de sartenes; manufactura de sartenes; producción de sartenes. Durangon zartaingintzia. zartara (zartada) [zartada]. 1 . zartara (zartada) [zartada]. iz. (TE). Quiebra; raja; fisura; hendidura; rotura. "rotura representada por un pelo" (TE, 726). Pitxar honek zartaria dauka eta ez da luzerorako. / Hori kristalori aldatu egin bihar da, zartadia dauka-eta. Ik. brintzada, urebagi. 2 . zartara (zartada) [zartada]. iz. (IL). Punto de chaladura, de locura. Buruko ikutua. Zartaria... geuk be bai buruan!. / Horrek jaukak zartaria horrek!. / Hik daukak zartada garaua! holakuak zoruak be ez jittuek esaten. / Hik esaten dittuk esatekuak! itzaleko zartadia daukak (buruan). Ik. zirrikitu, urebagi, zartateko. 3 . zartara (zartada) [zartada]. iz. (NA). Golpe; torta. Emon detsun zartadiakin normala da atzaskola baltzitzia. / [Kuadruak buruan] emon zestan zartadiakin nola ez najuan ba negarrik eingo? (Zirik 17). zartateko. 1 . zartateko. iz. (TE). Bofetón, tortazo; golpe. Zartateko bat emonda bialdizu hori!. / Emoixozu zartateko bat, ia ikasten daben. 2 . zartateko. iz. (IL). Locura, chaladura; chifladura. Horrek kriston zartatekua dauka; ez dabill ondo burutik. Ik. zartara. paretia zartiauta © Gorka Ortega zartau (dartau), zartatze (zartautze) [zartatu]. da/du ad. (TE). Agrietar(se), rajar(se), resquebrajar(se). Zartau da etxe guztia lur-ikariakin. / Garbitzen niharduala zartau dot kristala. / Zementua zartautzia euzkixana izaten da. / Ez da apurtu baiña bai dartau. / Zementuari ez bajako nasaikizuna zatika emoten, dartatzia etortzen jako. / Pieza hau zartauta dago; ekarrizu beste bat. / Dart egin dabelako dartauta dago. Horixe dakar dartatziak. Ik. brintzau, krak egin, bitzau, bringau. zatar. 1 . zatar. izond. (TE). Feo,-a, no agraciado,-a. Itsusixa, itxura txarrekua, edertasunik ez daukana. Sorgiñak baziran ederrak eta baitta zatarrak be. Ik. itsusi. 2 . zatar. izond. (TE). Feo,-a, de mal carácter, desagradable. Gizon oso zatarra, luzero lagun izateko. Ik. zatarrontzi. 3 . zatar. izond. (ETNO). Tiempo desagradable. Egualdi txarra, nahiz berua dala, nahiz haixia, nahiz eurixa. Ointxe be kerixpian hogeta hamar gradu dagoz, e?, zatarra egin dau egualdixa. zatarkerixa [zatarkeria]. iz. (TE). Grosería; ordinariez; vulgaridad; palabrota; gamberrada. Zeiñek erakutsi detsuz zatarkerixa hórrek? / Gaiztokerixia, zatarkerixia, haundikerixia, zorakerixia... zatarki. 1 . zatarki. adlag. (TE). De manera fea, mal, torpemente. Modu zatarrian; gaizki. Soiñeku hori zatarki atara dozu. / Ederki, zatarki, gaizki, poliki... Ik. txarto, zatarto.  Zatarto gehixago erabiltzen da. 2 . zatarki (zatarka). izond. (TE). Ordinario,-a, grosera,-a; feucho,-a. Zatarki haundi bat zara zu. / Ume zatarkia dauke baiña majua da. Ik. -ki / -ka.  Gitxi erabiltzen da gaur egunian. zatarkotxo. izond. (NA). Feúcho,-a. Ume bat zatarkotxua jaixo jakue, baiña oso majua. zatarrontzi. izond. (TE). Feo,-a, de mal carácter, desagradable . Zatar haundixa, zatar garaua. Zatarrontzi haundi bat einda dago. Ik. zatar. zatartasun. iz. (TE). Fealdad. Munduko edertasunak eta zatartasunak, leku baten bardintzen dira. zatarto. adlag. (TE). Malamente; mal; feo. Modu zatarrian; txarto. Zatarto be zatarto josi detsa soiñekua. / --Ene! Ojanguren, zelako zatarto atara nozun. --Ez, ez. Hor eztago (ez dago) tranparik. Zaran modukua, zaran modukua. (Zirik 50). Ik. txarto. zatartu, zatartze (zatartutze). 1 . zatartu, zatartze ( zatartutze). da/du ad. (TE). Afearse, desfigurar(se). Itxuratxartu, zatar bihurtu. Zahartzara zatartu ein da, gaztetan hain politta zana. / Hainbeste ikutukin, zatartu dozu ondo eguana. / Andrazkuantzat, zatartutzia dolorerik haundiña. 2 . zatartu, zatartze. da ad. (TE). Volverse tosco,-a, embrutecerse. Zatar bihurtu, zatar jarri. Larregi eran ezkero, mozkorrak zatartzia dakar. Ik. saskartu. zati. 1 . zati. iz. (TE). Pedazo, trozo, porción de un todo . Gu bizi garan Lurra, Euzkixan zatixa dala esaten dabe. Ik. atal. 2 . zati. iz. (TE). Temporada; rato, período de tiempo. Frailliori aukerako leku billa zati baten aldendu zanian. (Ibilt 456). zati baterako. adlag. (TE). Para largo tiempo, para rato; para una temporada. Denbora (luze) baterako. Zati baterako aldendu giñan geure lekutik. Ik. aldi baterako. zati biko arpegi. iz. (EEE). Culo; pompis; trasero. Fraketako apurtutik zati biko arpegixa agiri jakon. Ik. erregian arpegi.  Forma eufemikua da. zatika. adlag. (TE). A pedazos, por partes. Zatika-zatika, Eskrituretako liburu guztiak irakorri zittuan baten baiño gehixagotan. / Ondo eiña milla bidar, arranuak zatika jan bihar banabe, aintxiñako Ixion bat leztxe! (Ibilt 488). zatittu, zatitze (zatittutze) [zatitu]. 1 . zatittu, zatitze ( zatittutze) [zatitu]. du ad. (TE). Partir, dividir. Zatixak egin. Zatittu dabe lauren artian erosi daben txarrixa, hasarrerik barik. / Lurrak zatittutzia famelixa batentzat laiñ ez diran zatixetan, danen kalterako. / Txarrixa zatitzia bihar dan moduan, ofiziua. 2 . zatittu, zatitze ( zatittutze) [zatitu]. du ad. (TE). Despedazar, romper; hacer añicos. Zatika apurtu, hausi. Batzuk batera eta beste batzuk bestera, zatittu dabe aberrixa. / Itturri bidian zatittu dau pitxarra lurrera jausitta. zaunka. 1 . zaunka. iz. (TE). Ladrido. Txakurran zaunkiak esnatu zittuan etxekuak eta lapurrak alde ein bihar izan eben. Ik. zaunkada. 2 . zaunka. adlag. (OEH). Ladrando, dando ladridos. Zaunkak egitten, zaunkaka Txakurra zaunka dago. Ik. zaunkaka, zaunkaz. zaunka egin. ad. (TE). Ladrar. Bart, zaunka gogor ein dabe txakurrak, iratargixa egon dalako. zaunkaz. adlag. (OEH). Ladrando. Txakur txikixak zaunkaz ekin zetsanian. (Ibilt 484). Ik. zaunkaka, zaunka. zaunkada. iz. (OEH). Ladrido. Hara nun bere txakurra zaunkada batian hasten jakon. (Zirik 117). zaunkaka (zaunketan) [zaunkaka]. adlag. (TE). Ladrando, dando ladridos. Zaunkak egitten. Gau ososuan zaunketan egon da txakurra. / Hara nun bere txakurra zaunkada batian hasten jakon. (Zirik 117). Ik. zaunka, zaunkaz.  Zaunketan baiño arruntaguak dira zaunka edo zaunkaka.

zabal zahittu zaltegi zapasalto egin zara zartain zaunkalari zekenkerixa zentzun zergaittik zerzeta zidarrezko zildu zintzoki zirkin ziur zorabixau zorotasun zotaska zulakaitz zurgin zurruztadaka