Bilaketa aurreratua
- a b d e f g h i j k l m n o p r s t u x z
erregular. adlag. (TE). Sin duda, por supuesto, claro que sí; al parecer, por lo visto. Bai horixe, jakiña. Itxuria, jeneralian. -Etorriko zaraz gaur arrasaldian? -Erregular, etorriko naiz. / Bai, Bilbora egunero juaten da, erregular. Ik. bienke, kontizu, itxuria.
erregutu, erregutze. du ad. (TE). Rogar; suplicar, implorar. Erregutu zetsan parkatu zeixola behin betiko. / Alperrik zan hari erregutzia, harrizko bihotza ebalako. / --Zoro gaiztuori! Zeiñek detsu zuri ezer erregutu! (Ibilt 477).
erregutzaille [erregutzaile]. izond. (TE). Rezador,-a (de oficio); que ruega; intercesor,-a. Erregutzaillia, euren burua baiño besterik kontuan izan barik, ardurabako bizi diranen ordez. / Ahazturik emakumia zana, erregutu biharrekua erregutzaille ibilli barik. (Ibilt 475).
erreguzale. izond. (TE). Devoto,-a. Erreguzalia, beti elixan sartuta bizi da.
erreittu. iz. (NA). Rédito; interés. Ik. korridu, sari.
erreixa [arraia]. iz. (TE). Linea, raya, frontera. Erreixia eiñ eban lurrian, nundik urten aitzen emoteko jokolarixeri. / Bidasoa ibaixa da erreixia, Espaiñian eta Franzian artian.
erreixau, erraixatze [arraiatu].
1 . erreixau, erreixatze [arraiatu]. du ad. (TE). Estriar/rayar cañones. Kañoi barruan erreixak egittia, baliak bihar dan moduan jirau deixan (ETNO). / "Estriar los cañones en su interior, para la rotación de la bala" (TE, 333). Armerixako berbia da. Txantoianian, kañoi erreixatzen biharra eitten dau. / Kañoi erreixatzia, makiña aukerako baten eitten da.
2 . erreixau, erreixatze [arraiatu]. du ad. (TE). Rayar, marcar. Oiñetakotzat darabizuzen perrogaz, erreixau dozu etxe guztia.
erreja. iz. (TE). Verja; enrejado. "Cierre con rejas" (TE, 334). Plaza Barriko errejetan batzen ziran afalostian.
errejidore. iz. (TE). Regidor,-a. "Regidor del Concejo" (TE, 333). Herriko-etxian batzen dira errejidoriak auzoko autuak erabagitzeko. / Esr. Salamanca Tranka, atzo Errejidore eta gaur kaka.
errejistro [erregistro]. iz. (OEH).  Gerorako gorde nahi diran datuak batzeko liburua. Juzgauan ta elizan jaiotzen errejistruak erre zittuan. (Zirik 111).
erreka. iz. (TE). Río, riachuelo; arroyo. Urkotik datozen urak, Berano aldian Infarnu errekiak daroiaz ibaira. Ik. ibai.  Hauxe da Eibarren erabiltzen dan berbia, haundi zein txiki erreka darabigu danerako.
erreka-baztar [erreka-bazter]. iz. (OEH). Orilla de un arroyo o de un río. Pattakia sartu zan sariakin errekan daTrapu-trapu erreka-baztarrian Guardia Zebillik etorrn zaintzen. (Zirik 35).
erreka-txindor. iz. (ETNO). Regata; arroyo; riachuelo. Ik. bide-ur.
errekako arrain. iz. (TE). Pez de agua dulce; pez de río. Errekako arraiñetatik, amorraiña onena. Ik. arrain, itsasarrain, errekarrain.
errekako buztanikara. iz. (ETNO). Lavandera cascadeña (Motacilla cinerea). Ik. buztanikara hori.
errekazulo. iz. (ETNO). Ribera escondida entre matorrales o pendientes; barranca. Arikitxatik behera, han beheko errekazulora, Sagarteira; eskolara be hortitxik juaten giñan, handitxik. Lokatzia egoten zan... bueno!.
errekadista. iz. (TE). Recadista; transportista; mensajero,-a; recadero,-a. "Así se dice del mandadero que va a la capital como del que hace los mandados dentro de la población, de un taller a otro, o de un pueblo a otro en la zona armera" (TE, 333). Ikusi al dozu Elgoibarko errekadistia? / Eibarko tallar batian, beste askotan moduan, errekadista eitten eban mutilla tonto txamarra zan. (Zirik 112). / Bera izaten zan hango [hoteleko] [...] uezaba ta diru-zaiña, errekadista ta sukaldeko laguntzallia. (Zirik 14). Ik. mandatari.
errekarrain. iz. (ETNO). Pez de río. Ik. arrain, errekako arrain, itsasarrain.
© Jaione Isazelaia
errekarri. iz. (ETNO). Cascajo; canto rodado; peladilla; piedra de arroyo.
errekatxo (errekatxu). iz. (TE). Arroyo, riachuelo. Ibur errekatxua, Olerriara urtetzen dabena. / Orduan baiñuetxia zeguan Eibarren, "Arraindei" kalian; "Arraindei" kalian eguan. Jentia hara juaten zan garbitzera, baiña umiak errekara. Mutillak errekara; neskak ez, baiña geu be juaten giñan errekatxora, Ardantzan, ezkutuan. Ta labaderora be bai, iñor ez baeguan labaderuan. Hankak eta iztarrak eta garbitzera... Honbre! Ahal ebanak ahal eban lekuan!.
errekau [errekadu]. iz. (TE). Mandado; recado; encargo. Bazkalostian Ermura ein bihar dozu errekaua. / Bialdu ei zetsan errekaua juateko Eibarren ulexa lekutara. (Zirik 91). Ik. mandatu.  Hauxe da Eibarren gehixen erabili izan dan formia.
errekaua egin [errekadua egin]. esap. (TE). Declarar el amor. Amorixua azaldu, ezkontzeko eskatu. / "Declarar amor, proponer matrimonio" (TE, 333). Ba al dakizu Peruk Marixari errekaua ein detsanik?. / Zer "Biriarrua", neskeri errekaua eittiak bildurtzen hau, ala ezezkua hartzeko arrisguak? (Zirik 126).
errekondo [erreka-ondo]. iz. (ETNO). Ribera de río. Flota errekonduan egoten da; ha ebaten da holaxek, nahi dozun tamaiñuan, eta huna eukitzen dau.
errekonozidu, errekonozitze [errekonozitu]. du ad. (OEH). Reconocer. Sartu zan geixo bat medikuaren konsulta-lekuan. Errekonozidu dau ta esatetsa (esaten detsa): aspaldi al zabiz geixorik? (Zirik 102). / [Medikuak] Jarri erain zetsan silla batian da hasi zan errekonozitzen. (Zirik 56).
erremate (erremata). iz. (TE). Remate (en subasta). Urtero, errematian ataratzen ziran Arrateko mahaixak erromerixa egunerako.
erreme (errime, erme) [errime].
1 . erreme (errime, erme) [errime]. izond. (TE). Acérrimo,-a, apasionado,-a; firme, recio,-a, grande. Goittar erremia hiltzeko ordura arte. / Euren aurrian geldittu nintzan, tonto ermia moduan. / Arrateko abadia pelotari errimia. / Dama haura erremia elixako sermoi eta errezuetara juaten. ( Ibilt 462). Ik. gartsu, gogor, sendo.  Errime gehixago erabiltzen da.
2 . erreme (errime) [errime]. adlag. (TE). Firmemente. Lana eiñ erreme, baserriko kontua. Ik. sendo, gogor.