tititsu. izond. (TE). Tetuda, pechugona. Bata zan tititsua; bestia San Josek zepillautako bularrakin. Ik. bular-harro, titi-harro. titizulo. izond. (TE). Niño,-a, apegado,-a a los pechos de la madre. Beti aman titi artian egoten dan umia. / "Se dice del niño que siempre está en los pechos de su madre" (TE, 676). Titizulo horrek ama hazurretan laga dau. tobera. 1 . tobera. iz. (ETNO). Tobera. Hauspuen mutur bixetatik urtetzen daben haixia sutegira bideratzen daben haixebidia. Hauspo bixen muturrak bat egitten dabe eta toberatik zihar haixia sutegira doia indartsu. 2 . tobera. iz. (ETNO). Tolva. Ogigintzako berbia da. tokamen. iz. (TE). Parte de herencia. "La parte que a cada uno corresponde en una herencia" (TE, 677). Zure tokamena zan bedratzi milla errial. tokau, tokatze [tokatu]. da/zaio ad. (OEH). Tocar; caer en suerte; corresponder. Hi bai tokau be parian. (Zirik 127). Ik. suertau, egokittu. tokera. iz. (TE). Juego con monedas de cobre. "De muchacho, juego de dinero, que se hacía con monedas de cobre" (TE, 677). Tokera Konzejupian, eskolia ahaztuta... toki. iz. (TE). Lugar, sitio, paraje. Norbera jaixotako tokixa, beti da maittia. / -Noraiñok pentsatzen dozu juatia ibilli honetan? -Diruak aintzen daben tokiraiñok. / Nahiago diat sakristau izan alkate ta obispo baiño.  Gauzak egoki gelditu dituk, bakoitza bere tokian. (In Zirik 100). Ik. leku. toko. iz. (NA). Trozo compacto. Zeozen zati mardua: egur toko bat, okela toko bat... Ik. trontzo. toleskaitz. izond. (JSM). Difícil de plegar, rígido,-a, inflexible. tolostu, toloste (tolostutze) [tolestu]. 1 . tolostu, toloste (tolostutze) [tolestu]. du ad. (TE). Doblar, plegar. Lexibian ondoren, zapixak euzkittara atara, eta gero izarak tolostu. / Izarak biren artian tolostia, Elgetako plantxia. 2 . tolostu, toloste (tolostutze) [tolestu]. du ad. (TE). Colocar ordenadamente, apilar ordenadamente; poner en su lugar. "Edozer gauza izan leike. Basarrixan, azauak, farduak, bedarronduak... errezkadan ipini, saillian, bata bestian gaiñian ondo jasota; eta taillarrian piezak eta materixalak txukun ipini" (ETNO). / "Amontonar en orden" (TE, 559). Harrixak alkarren gaiñian tolostutzia, hormagiñan zeregiña. / Etxegiñak, harri tolosten eitten dau. / Hor dabik granujia piezak tolosten. / Txapak ziharretara tólostixak, bestela ipiñi etzinda. / Hórrek barrok zutiñik tolosten badittuk leku gitxiago hartuko juek. / Piezak kontuz tolostu bihar dira, maillaturik izan ez deixen. tolostura [tolestura]. iz. (JSM). Pliegue, doblez. toma. interj. (NA). Interjección con perros (¡fuera! / ¡ven!). Txakurrekin erabiltzen da: alde egin deixen eta etorri deittian be bai. gerezi tomatia © Jaione Isazelaia tomate. iz. (ETNO). Tomate (Solanum esculentum). Ta gero tomatia ardauakin jan ta... Gure etxian jaten zan tomatia lehen holakotxe egunetan bakarrik e! Gari-jotietan ta... Ointxe be tomatia pentsau bez!. tonk egin. esap. (TE). Hartarse, saciarse, ahitarse. Bazkari erdixa baiño lehen, tonk ein genduan gosezto haundixak izan arren. tonkada. iz. (TE). Hartazgo, indigestión, tripada. Atzoko jan eta eranan tonkadiakin, gaur baraurik nago egun guztian. tonto. 1 . tonto [tonto]. izond. (TE). Tonto,-a, estúpido,-a, bobo,-a, lelo,-a, majadero,-a. Tontua, baiña emoixozu hatza ahora... Ik. iñuzente.  Andrazkuendako tonta erabiltzen da. 2 . tonto [tonto]. iz. (NA). Deficiente. Atzeratua, adimen urrikua. Harek kutxauak ekazen alaba bat tontia, eta gizona kantzerrakin hiltzen. Problema mordua ekazen; semia falta jakon etxetik eta estututa euan. Gabeko ordu bixetan hor diar eitten desta! Ba bestiok, giro ona euala, eta Unzagan jarritta lagun danak!. Ik. iñuzente.  Andrazkuendako tonta erabiltzen da. tonto-harro. izond. (OEH). Tonto,-a y arrogante. Tontua eta harrua Petrikillo, Sakabitxa, Trukuman da hárek zittuan medikuak, hárek, eta ez beste tonto-harro hónek. (Zirik 52). tonto-usain. 1 . tonto-usain. iz. (TE). Tontería, bobada, estupidez, disparate. Auzi ha be, bere tonto-usain bat. 2 . tonto-usain. iz. (TE). Facha de tonto,-a, pinta de tonto,-a. Dotore jantzi arren, tonto-usaiña beti. 3 . tonto-usain. iz. (AS). Modorra, somnolencia. tontokerixa [tontakeria]. iz. (TE). Tontería, bobada, estupidez, disparate. Tontokerixia, etxia jan eta gero azkenengo diruegaz ordezko hagiñak ipintzia. tontolapiko. izond. (EEE). Tonto,-a, bobo,-a, lelo,-a, atontado,-a. Ikusten dok zer ein duan, tonto-lapiko?. tontopalo. izond. (NA). Tonto,-a, bobo,-a, memo,-a. Sasijakintsua danian ero, ezta? "tonto-palo" esaten da. Anton. listotxori. tontor. 1 . tontor. iz. (TE). Chichón, bulto. Jausi eskillaretan eta tontorra ein jako bekokixan. 2 . tontor. iz. (TE). Terrón de azúcar, azucarillo. Kafiagaz, hiru tontor. Ik. azukre-tontor. 3 . tontor. iz. (ETNO). Cima, cumbre, pico. Zeozen zatirik altuena, gaillurra, puntia. Eibarren zan txunttur baten (...) Azitaingo jauregixa. (Ibilt 258). Ik. gaillur, mendi-punta.  Txunttur / ttonttor  (hipokoristikua) be erabili leike tontorra txikixa danian.

ta takillatxo tango tarrua joten teilla tenedor testigu tipirri-taparra tititsu tontotu tortoillo tramankulu tremes tripasare tronpa tunante Txakarra txalopeta txanpon txapelzuri txarridun txatxarti txikita tximinixako kate txinget txir txirringa txistada txixa Txonta txorrotu txuntxur